THỜI SỰ THẦN HỌC – SỐ 99, THÁNG 02/2023

CHỦ ĐỀ : BỘ GIÁO LUẬT – BỐN MƯƠI NĂM SAU 

_LỜI GIỚI THIỆU_

Số báo này được phát hành nhân kỷ niệm 40 năm ban hành Bộ Giáo luật (ngày 25-1-1983). Cách đây 10 năm, Thời sự Thần học đã dành ba bài viết trong Số 59 (tháng 2-2013) để kỷ niệm 30 năm ban hành . Lần này trọn số 99 được dành cho việc nhìn lại toàn thể Bộ Giáo luật, đã được sửa đổi khá nhiều dưới triều đại của Đức thánh cha Phanxicô, với việc cải tổ hoàn toàn Quyển VI bàn về chế tài, và một phần Quyển VII về thủ tục tố tụng trong việc tuyên bố hôn nhân vô hiệu.

Trước hết, chúng tôi điểm qua những khoản luật đã được thêm vào, sửa đổi, thu hồi. Kế đó, chúng tôi sẽ phân tích những lãnh vực được sửa đổi nhiều hơn cả, liên quan đến: tổ chức giáo triều, đời sống thánh hiến, tố tụng hôn nhân, chế tài. Sau cùng, đối chiếu Bộ Giáo luật Latinh với Bộ Giáo luật các Giáo hội Đông phương (được ban hành ngày 18-10-1990).

NHỮNG NÉN HƯƠNG TÂM THÀNH

KÍNH DÂNG “THÁNH SƯ THOMAS AQUINAS - MỘT GƯƠNG MẪU CỦA CÁC NHÀ NGHIÊN CỨU KITÔ GIÁO”[1], NHÂN NGÀY MỪNG KÍNH NGƯỜI 28-1

_Tsth biên tập 🙍 

Phần I : LỜI CHA CHUNG...

Trong diễn văn kết thúc hội nghị quốc tế (1979) về bách chu niên thông điệp “ Aeterni Patris” của Đức Giáo hoàng Lêo XIII, ĐGH Gioan Phaolô II đã phát biểu :

1. Thánh Thomas đã hướng dẫn các suy tư của lý trí trên các dữ kiện của đức tin. Với việc phân biệt lý trí và đức tin, Người liên kết cả hai bằng những mối dây tương ái, như thế vẫn giữ được quyền lợi của mỗi bên, bảo toàn phẩm tính của mỗi bên đến nỗi lý trí được thánh Thomas chắp cho đôi cánh đưa lên tận chớp đỉnh của trí khôn con người, không còn có thể vươn cao hơn được nữa, và đức tin không cần trông đợi nơi lý trí những trợ lực phong phú hoặc mạnh mẽ khác nữa.

HỘP XƯƠNG GIACÔBÊ : VẬT CHỨNG ĐẦU TIÊN VỀ SỰ HIỆN HỮU CỦA CHÚA GIÊSU ?

Thời sự Thần học - Số 36, tháng 6/2022, tr. 114-126 (Phiên bản 2022, tr. 129-139)  

_Lm. Giuse Trần Trung Liêm, O.P._ 

“Thật là kinh ngạc hết sức, một hộp đựng xương bằng đá vôi vừa mới xuất hiện tại Do Thái mà có lẽ nó đã từng tàng trữ xương cốt của thánh Giacôbê, em của Chúa Giêsu. Chúng tôi khẳng định điều này nhờ vào hàng chữ đặc biệt được khắc vào bên hông của nó. Hàng chữ rõ nét bằng tiếng Aram: Giacôbê, con của Giuse, (anh) em của Giêsu.”

Đó là những hàng chữ đầu tiên trong bài tường thuật được đăng trong Nguyệt san “Biblical Archaeology Review” (tháng 11&12,2002), trang 25-33. Bài tường thuật được viết bởi André Lemaire, một nhà khảo cổ và chuyên gia cổ ngữ người Pháp. Kể từ khi bài tường thuật được phổ biến (ngày 21 tháng 10, 2002), báo chí và các cơ quan truyền thông đại chúng đã đề cập đến và đã dùng những tiêu đề giật gân như: Chứng Tích về Chúa Giêsu được Ghi Trên Đá; Chứng Tích Khảo Cổ Xưa Nhất Về Chúa Giêsu Được Tìm Thấy tại Giêrusalem; Hộp Đá Cổ Tàng Trữ Người Em Của Chúa Giêsu… Có người còn đi xa hơn và cho rằng một ngày gần đây, với bột xương còn dính lại trong hộp, các nhà khoa học có thể tìm được DNA của Giacôbê và như vậy sẽ biết được hiện tại ai là bà con của Đức Giêsu!

ĐỜI SỐNG THƯỜNG NHẬT CỦA NGƯỜI DO THÁI THỜI THÁNH KINH

Thời sự Thần học - Số 36, tháng 6/2022, tr. 105-113 (Phiên bản 2022, tr. 119-128) 

_François Giron_ 

Nhờ Thánh Kinh Cựu Ước và Tân Ước mà người ta có thể tái hiện cuộc sống của người Do Thái thời Cổ đại. Tạp chí Le Point của Pháp đã dành nguyên một chuyên đề cuối năm 12/2003 để nói về muôn mặt của Thánh Kinh. Chúng tôi giới thiệu cùng quý độc giả bài viết của François Giron. Bùi Thiện chuyển ngữ.

Thế giới của người Ai Cập đã để lại cho chúng ta – nhất là trong các ngôi mộ, nơi con người có thể sống với thần linh sau khi khuất núi – rất nhiều hình ảnh, bức hoạ, hình khắc hay pho tượng, giúp chúng ta hiểu biết và “thấy” được những sinh hoạt thường ngày của cư dân vùng châu thổ sông Nil.

ANH CHỊ EM CỦA CHÚA GIÊSU

Thời sự Thần học - Số 36, tháng 6/2022, tr. 85-104 (Phiên bản 2022, tr. 100-118) 

_Jos. Trần Trung Liêm, O.P._

Trong bài Hộp Xương Giacôbê: Vật Chứng Đầu Tiên về Sự Hiện Hữu của Chúa Giêsu, chúng tôi cho rằng tính chân thật của hộp xương không phải là điều đáng quan tâm lắm bởi lẽ không ai nghi ngờ về sự hiện hữu lịch sử của Chúa Giêsu, Giacôbê và Giuse; tuy nhiên, mối liên hệ của ba nhân vật này được khắc lên trên hộp xương đã làm sôi động lại những thắc mắc và những cuộc tranh luận về gia thế của Chúa Giêsu. Nhóm người được gọi là anh chị em của Đức Giêsu có quan hệ ra sao với Người ? Từ thế kỷ đầu tiên cho đến nay, vẫn có 3 cách giải thích được các nhóm Kitô giáo khác nhau nhận lối giải thích này và loại trừ lối giải thích khác. Anh em Chính Thống giáo hiểu là những người anh chị (lớn tuổi hơn Chúa Giêsu) cùng cha (thánh Giuse) khác mẹ với Chúa Giêsu; phần lớn anh em Tin lành hiểu là những người anh chị em ruột của Chúa Giêsu; còn Giáo hội Công giáo hiểu là những người anh chị em họ của Chúa Giêsu.

TƯỞNG NHỚ ĐỨC THÁNH CHA BIỂN ĐỨC XVI

Mời quý vị đọc lại một vài tư tưởng của thần học gia Joseph Ratzinger - Đức Bênêđíctô XVI trong Thời sự Thần học.

1. Thần học của Joseph Ratzinger: Những tư tưởng chủ đạo, số 54 (tháng 11/2011), tr. 96-134.
2. Tạo dựng và tiến hoá: Tư tưởng của Đức Thánh Cha Biển Đức XVI, Số 2 - tháng 2/2009, tr. 7-17. 
3. Tuyên xưng chân lý Kitô giáo trong một thế giới đa nguyên, số 45 (tháng 9/2006), tr. 93-111. 
4. Khuôn mặt hy vọng: Thông điệp Spe salvi của Đức Bênêđictô XVI, số 69 (tháng 8/2015), tr. 36-62.
5. Vài quan niệm thần học nổi bật của Sách GLHTCG,  số 58 (tháng 11/2012), tr. 127-151.
6. Đức Giêsu, người đẹp tuyệt trần, số 73 (tháng 8/2016), tr. 52-60.  
7. Chuẩn bị cho việc phục vụ trong thừa tác vụ linh mục, số 3 - tháng 9/2009, tr. 114-132.
8. Niềm vui của các linh mục được thánh hiến cho phần rỗi thế giới,  số 3 - tháng 9/2009, tr. 92-95.
9. Thánh Tôma Aquinô 1,2,3, số 55 (tháng 1/2012), tr. 7-31.  
10. Nhân quyền trong giáo huấn của Đức Giáo Hoàng Bênêđictô XVI, số 60 (tháng 5/2013), tr. 88-114. 

TỪ TƯ TƯỞNG CỦA HỌC GIẢ NGUYỄN TRƯỜNG TỘ ĐẾN HỘI NHẬP TIN MỪNG VÀO VĂN HOÁ VIỆT NAM

Thời sự Thần học - Số 36, tháng 6/2022, tr. 75-83 (Phiên bản 2022, tr. 88-97). 

_Bùi Gia Minh_ 

Đạo Công giáo bắt đầu truyền bá ở Việt Nam vào giữa thế kỷ XVI, đến đầu thế kỷ XVII, ở Kẻ Chợ có một cộng đoàn giống như thời các thánh tông đồ. Giáo dân Kẻ Chợ gắn bó với nhau đến độ những người xung quanh không biết họ theo đạo gì, chỉ qua cách sống mà gọi là “đạo của những người yêu nhau”. Vào thời gian này, với chủ trương lấy văn hóa bản địa làm gốc, học ngôn ngữ bản xứ, ăn ở sinh hoạt như người dân địa phương, các nhà thừa sai nói chung, và các thừa sai Dòng Tên nói riêng, đã rất thành công trong việc truyền giáo. Nhờ nắm vững ngôn ngữ và phong tục tập quán cũng như tâm lý người Việt Nam mà hoạt động truyền giáo của những vị này thu lượm được nhiều thành quả tốt đẹp. Đây thật là một bài học quý giá về truyền giáo.

Cuối thế kỷ XIX có thể nói là thời kỳ đen tối của Giáo hội Việt Nam. Phong trào Văn Thân lẫn chính sách “Bình Tây sát Tả” đã gây biết bao tang thương cho giáo dân Việt Nam. Nhưng trong cảnh dầu sôi lửa bỏng ấy vẫn có một giáo dân được triều đình Tự Đức (vốn có nhiều ác cảm với Công giáo) trọng dụng, đó là Nguyễn Trường Tộ. Sinh ra và lớn lên trong giai đoạn đầy biến động của lịch sử Việt Nam, thế nhưng Nguyễn Trường Tộ vẫn tỏ rõ một nhân cách phi thường vượt trên mọi hạn chế của thời cuộc. Mặc dù Nguyễn Trường Tộ không trực tiếp đề cập chuyện hội nhập văn hóa nhưng tư tưởng của ông bàng bạc những ưu tư về hội nhập Tin Mừng vào văn hóa dân tộc.

HỘI NHẬP TIN MỪNG VÀO VĂN HOÁ VIỆT NAM (2)

Thời sự Thần học - Số 36, tháng 6/2022, tr. 62-74. 

_Việt Dũng, O.P._

Trong những thập niên gần đây, việc hội nhập văn hóa đã được thực hiện trong rất nhiều sinh hoạt của Giáo hội, nổi bật nhất là những cố gắng cử hành Phụng vụ cho phù hợp với văn hóa địa phương. Về Thánh lễ chẳng hạn, nhiều nơi có những thay đổi về cử điệu và y phục hoặc màu áo. Cũng có những cố gắng có tính cách quy mô hơn nhằm thay đổi nhiều phần và thứ tự của Thánh lễ. Một trong những cố gắng hội nhập văn hóa khác, đó là sử dụng các phương pháp cầu nguyện. Chẳng hạn tại Ấn Độ và Nhật Bản, người ta thí nghiệm phương pháp Yoga và ngồi thiền vào kinh nguyện của Kitô giáo. Ngoài ra, người ta cũng áp dụng hội nhập văn hóa trong suy tư thần học nữa: trong những năm gần đây người ta thường nói đến nền thần học Phi châu, thần học giải phóng, thần học da đen… mỗi lục địa xem ra đều cố gắng đẩy mạnh suy tư thần học sát với thực tế cũng như văn hóa của mỗi lục địa.

Đây không phải là một vấn đề mới mẻ, vì nó đã được chú ý ngay từ thời Giáo hội tiên khởi và có nền tảng xuất phát từ mầu nhiệm Nhập thể của Đức Kitô, hay nói một cách khác, sự kiện Ngôi Hai Thiên Chúa làm người là việc hội nhập văn hóa nền tảng của Kitô giáo.